روانکارها بخش بسیار مهم و جدانشدنی در همه صنایع و اجزاء دوار و متحرک مربوط به ماشین آلات صنعتی میباشند. انواع روانکار ها با پایه نفتی و آبی بر دو نوع روغنها و گیریسها و در برخی موارد حتی آب به تنهایی در صنایع کاربرد دارند. مشاوره در انتخاب ، خرید ، فروش ، سفارش ، تهیه و تامین انواع روغن و گیریس برای انجام روانکاری در صنایع مختلف در شرایط کاری و دمای کارکرد دستگاه ، جزیی از ارایه خدمات شرکت مانا تجارت سروش میباشد.

یکی از وظایف روانکارها جلوگیری از سایش المانها ، رولرها و رینگها میباشد. با جلوگیری از سایش سطوح روی همدیگر و ایجاد لایه ای از فیلم روانکار ( روغن یا گیریس ) بین دو سطح .

از وظایف دیگر روانکار ، خارج ساختن ذرات فلزی داخل بیرینگ است که بر اثر سایش از روی سطوح برداشته شده .

وظیفه دیگر روانکار کنترل دمای بیرینگ است که میتواند خنک سازی بیرینگ را انجام دهد ( البته این وظیفه بیشتر در بیرینگهایی که روغن روانکار دارند مشهود است ) البته وجود روانکار زیاد خود باعث ایجاد اصطکاک بیشتر و بالا بردن دمای داخلی بیرینگ میگردد.

با توجه به سطح صیقلی المانها ، بیرینگ مستعد زنگ زدگی میباشد و به هنگام ایستایی بیرینگ در صورت وجود آب در محیط داخلی و یا مخلوط با روانکار میتواند زنگ زدگیهای ماکروسکوپیک و میکروسکوپیک رخ دهد.

روغنهای روانکار Lubrication Oils

روغنها خود به چندین بخش از نظر پایه تشکیل دهنده تقسیم میگردند.

روغن و روانکارهای مخصوص جعبه دنده های صنعتی با خاصیت کاهش دهندگی اثر فشار(EP) جهت استفاده در گیربکسهای انواع دستگاه های صنعتی فولاد، سیمان، لاستیک، کاغذ و صنایع نیروگاهی استفاده می شود. البته در مواردی نیز وظیفه انتقال حرارت را به بیرون سیستم ایفا میکنند.

روغن های صنعتی با پایه نفتی

روغن های صنعتی با پایه نفتی طیف استفاده گسترده ای از روغن های صنعتی مخصوص ماشین آلات صنعتی و استفاده های عمومی را دارند . روغن های صنعتی معمولا در کوره های تقطیر نفت خام به دست می آیند و با گرفتن عناصر مضر مانند گوگرد و فسفر و افزودن عناصری که خواص روغن را بهبود میبخشد مانند افزودن موادی که مقاومت روغن را در دمای بالا ثابت نگه میدارد موادی که به پایداری ویسکوزیته میبخشد که روغنهای صنعتی با پایه نفتی در شرایط کاری مختلف خواص فیزیکی و شیمیایی خود را ثابت نگه دارند.

روغن های صنعتی بر پایه گیاهی

روغن های صنعتی بر پایه گیاهی همانطور که از نام آنها پیداست از فرآوری گیاهان خاص مانند کاستور ، خردل و کلزا به دست می آید . روغن های صنعتی بر پایه گیاهی به همراه افزودنیهایی که خواص روغن بر پایه گیاهی را بهبود می بخشند فرآوری و تولید می شوند

روغن های صنعتی معمولا زیرشاخه روانکارهای صنعتی برای کارهای سبک و روانکارهای صنعتی برای کارهای متوسط و سنگین تقسیم بندی می شوند ، و لذا روغن های سبک با ویسکوزیته ۵ الی ۱۰ سانتی استوک در محدوده دمایی ۵۰ درجه سانتیگراد و ذوب ۲۵- درجه سانتیگراد است . و برای روانکاری ماشین آلات با سرعت بالا و بار کم مورد استفاده قرار می گیرد این روغن ها مناسب برای دستگاه های نساجی میباشند .

روغنهای صنعتی متوسط با ویسکوزیته ۱۰ الی ۵۰ سانتی استوک در دمای ۵۰ درجه سانتیگراد نقاط کمتر از ۳۰ درجه سانتی گراد به منظور روانکاری ماشین آلات با سرعت متوسط و بارهای متوسط مورد استفاده قرار میگیرد ، مانند دستگاه های چاپ دستگاه های هیدرولیک و غیره

روغنهای صنعتی سنگین با ویسکوزیته ۱۰ الی ۳۰ سانتی استوک و در دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد ، برای روانکاری تجهیزات صنعتی در سرعت های پایین و تحت بار سنگین مانند چرخدنده های مارپیچ و دستگاه های حفاری و غیره مورد استفاده قرار می گیرد .

گیریسها Grease

نیز همانند روغنها دارای تنوع در مواد تشکیل دهنده میباشند.

گریسهای روانکار Lubrication Greases

گریسها روغنهای طبیعی یا مصنوعی (روغن پایه) که با یک غلیظ کننده که عموماً صابونهای فلزی هستند حالت نیمه مایع و جامد به خود می گیرند و سفتی نیز به مقدار غلظت دهنده بستگی دارد. برای بوجود آوردن خاصیت ضد خوردگی مواد دیگری به گیریس افزوده میشود که بسته به نوع کارکرد متفاوت میباشد.

محتویات گریس:

— روغن پایه حدودا ۸۵% الی ۹۰% کل گریس را تشکیل می دهد و بعوان روانکار اصلی میباشد. ویسکوزیته روغن (لزجت) جهت حفظ و باقی ماندن آن میان اجزا غلتشی و جلوگیری از سایش آنها نیاز به بررسی بیشتر و تعیین دقیق دارد. این ماده طبیعی و یا مصنوعی میباشد.
–غلظت دهنده( Thickener ) که اکثراً از ترکیبات صابونی مانند فلزاتی نظیر کلسیم، سدیم و لیتیم هستند و اجزای روغن پایه را داخل خود جذب مینمایند موجب خمیری و جامد شدن روانکار می شوند. غلظت دهنده روانکار علاوه بر مواد آلی مذکور ، مواد غیر آلی همانند بنتونیت نیز می تواند باشد. نام گریس بر مبنای غلظت دهنده تعیین می شود، مثل گریس سدیمی یا گریس کلسیمی. مقدار غلت دهنده در گریس یکی از موارد میزان درجه سفتی آنست.

و البته

–افزودنیها additives که برای بوجود آوردن خواص ویژه گریس به آن افزوده می گردند:
A- ضد زنگ ها Anti rust-برای افزایش خاصیت ضد زنگ در گریس
B- ضد اکسیداسیون Anti oxidant- برای جلوگیری از اکسیداسیون مواد تشکیل دهنده گریس در دمای زیاد
C- Extreme Pressure-EP-برای افزایش مقاومت گریس میان المانهای غتلشی بیرینگ در فشارهای بالا
D- پایدار کننده ها Stabilisers- برای اختلاط کامل و همگن روغن پایه و غلظت دهنده

ویسکوزیته روغن پایه Base oil viscosity

ویسکوزیته ( لزجت ) به درستی هنوز ترجمه نگردیده ولی اصطلاحا به مقاومت در برابر سیالیت و حرکت سیال روغن گفته میشود.
اهمیت ویسکوزیته روغن پایه زیاد است چرا که حدود ۹۰ درصد وزن گریس را تشکیل می دهد
جهت ایجاد توان لازم برای ایجاد فاطله میان المانهای بیرینگها با یکدیگر به عنوان ضریب a3 طول عمر آن آورده شده است. اندازه آن معمولا از ۱۵mm2/S تا ۵۰۰mm2/S در دمای ۴۰ºC است. (دمای استاندارد اندازه گیری ویسکوزیته روغن در دماهای استاندارد ۴۰ºC و ۱۰۰ºC تعیین شده است).

روغنها و گیریس ها وظیفه روانکاری در صنایع را بر عهده دارند ولی برای کاربردهای مختلف ، دمای کاری ، شرایط محیطی ، فلزات درگیر ، آب بندها ، آلودگیهای خارجی ، انواع گوناگونی دارند.

و حرف آخر اینکه به عنوان نمونه در سایت skf میتوان نیاز به انواع روانکار ها برای یاتاقانها و زنجیر ها و حتی دنده ها را یافت و بهترین پیشنهاد آن شرکت را برای هر یک مشاهده نمود.

روش و معیار انتخاب روانکار روغن و گیریس

روش انتخاب صحیح روغن و گیریس برای صنایع گیربکس و چرخدنده و بیرینگ